Barış Manço, her yaptığı müzik gerekse çağın çok ötesinde düşüncüleriyle Türkiye’nin en sevilen isimlerinden biriydi. Ölümünün üzerinden 23 yıl geçmesine rağmen Barış Manço’nun şarkıları hala çok sevilerek dinleniyor. İşte Barış Manço’nun merak edilen tüm hayatı…
Barış Manço Kimdir?
Mehmet Barış Manço 2 Ocak 1943 tarihinde Üsküdar Zeynep Kâmil Hastanesi’nde doğdu. II. Dünya Savaşı yıllarında doğduğu için ailesi Mehmet Barış adını verdi. Oğlu Doğukan Manço katıldığı bir söyleşi de ‘Babam 1943’te İstanbul’da doğdu ve Türkiye’de ilk Barış ismini aldı, esasında isim babası. Barış ismi, 1941’de dünya savaşlarının ardından barışa duyulan özlemden doğdu.’ açıklamasıyla babasının Türkiye’de ilk Barış isimli kişi olduğunu ve adının Tosun Yusuf Mehmet Barış Manço olduğunu söylemiştir.
Müzik Hayatı Kafadarlar ile Başladı
‘Harmoniler’ grubuyla 1962’de ilk 45’lik plağını çıkaran Manço, henüz 19 yaşındayken yayımladığı bu albümde, İngilizce sözlü ‘Twist in USA’ ve ‘The Jet’ isimli iki parçaya imza attı.
Usta sanatçı, bu albümün ardından bir yıl sonra Belçika’da bulunan ağabeyi Savaş Manço’nun yanına giderek, Belçika Güzel Sanatlar Akademisine kaydoldu. Bu okulda resim, grafik, desen ve iç mimari okuyan Manço, bir taraftan da gece bekçiliği ve garsonluk gibi işlerde çalıştı.
Müzikle bağını koparmayan Barış Manço, bir röportajında kendisini şöyle tanımlıyordu:
‘Barış Manço şarkı söyler, ikincisi çocuk programı yapar, üçüncüsü dünyayı gezer. Bu toplum beni şarkı söylerken tanıdı ve çocuklarla ilgilenirken bir daha tanıdı ve bu arada dünyayı dolaşıp başka insanları anlatan kişi olarak tanıdı. Ben bu dünyaya şarkıcı olarak gelmedim. Benim birinci işim bu değil. Ben düşüncelerimi bu dünyaya aktarmak için geldiğime inanıyorum. Bu düşünceler bazen müzik eşliğinde daha güzel, daha şirin, daha hoş algılanıyor. Onun için bana verilen bu nimeti kullandım.’
Yabancı müzisyenlerden oluşan ‘Vahşi Kediler’ grubuyla da bir süre çalışan Manço, 1964’te doldurduğu biri İngilizce, ikisi Fransızca üç şarkılık 45’liği Fransa’da yayımlandı. 12 Ocak 1965’te Paris Olympia Konseri’ni veren sanatçı, Mazhar Alanson ve Fuat Güner’in öncülüğündeki ‘Kaygısızlar’ grubuyla 1967’de ‘Kol Düğmeleri’ni çıkardı.
Dönüm Noktası Dağlar Dağlar Şarkısı Oldu
‘Altın Plak’ ödülü kazanan bu albümün ardından Barış Manço ve Kaygısızlar, Fransa’ya gitti. Burada plak çalışması yapılsa da albüm uzun süre piyasaya sürülmedi ve Kaygısızlar ile yollarını ayıran Barış Manço, 1970’te yurda döndü.
Sanatçının 1970’de bestelediği ‘Dağlar Dağlar’ plağı kariyerinde adeta dönüm noktası oldu ve Manço’ya kariyerindeki tek Platin Plak Ödülü’nü kazandırdı. Dönemin ünlü müzisyenlerinden Cüneyd Orhon’un da eşlik ettiği plak, kısa sürede 700 bin sattı.
Dönemin ünlü müzik gruplarından ‘Moğollar’ ile de bir süre çalışan Barış Manço’nun, Anadolu turnesi sırasında otobüsü dinamitli saldırıya uğradı. Manço’nun saçlarının uzun olması dolayısıyla gerçekleştirildiği öne sürülen saldırıda sanatçılar yara almadı. Antalya’da ise müzisyenlerden birinin yabancı uyruklu olması nedeniyle gözaltına alınan Barış Manço, ilk duruşmada serbest kaldı.
1976’da ‘Baris Mancho’ adlı ilk İngilizce sözlü albümünü yayımladı
Barış Manço daha sonra Moğollar’la yolları ayırıp ‘Kurtalan Ekspres’i kurdu. İsmini İstanbul’dan Güneydoğu’ya giden trenden alan Kurtalan Ekspres’in o yıllardaki kadrosunda Murat Ses, Nur Moray, Celal Güven, Özkan Uğur ve Engin Yörükoğlu gibi müzisyenler vardı. Grupta ayrılıklar yaşanırken Kurtalan Ekspres’e Manço’nun uzun yıllar birlikte çalışacağı Ahmet Güvenç ve Bahadır Akkuzu dahil oldu.
Askerliğini yedek subay olarak Polatlı ve Amasya’da yapan Barış Manço, daha sonra Kurtalan Ekspres’le Anadolu turnelerine çıktı.
İlk yıllarında kısa saçlı olarak sahneye çıkan usta sanatçının Türkiye’de herkesin hafızasına kazınan uzun saçları, otantik kıyafetleri, bilezik, yüzük ve kemerle tasarladığı imajı ile tiyatral yetenekleri oldukça ilgi çekti.
Barış Manço, ilk uzunçaları (LP) ‘2023’ü, 1975’te çıkardı. ‘Progresif rock’ esintileri taşıyan albümde Cumhuriyet’in 100. yılı anısına bestelediği enstrümantal şarkısı ‘2023’ün yanı sıra ‘Yine Yol Göründü Gurbete’ ve ‘Yol Verin Ağalar Beyler’ gibi şarkılar beğeni topladı.
Yurt dışında da başarılı olmayı hedefleyen Manço, Belçika’ya gitti ve 1976’da ‘Baris Mancho’ adlı ilk İngilizce sözlü albümünü yayımladı.
‘Yeni Bir Gün’ albümünü ise 1979’da müzikseverlerin beğenisine sunan sanatçı ‘Hey’ dergisinin, ‘Yılın Erkek Sanatçısı’ ve ‘Yılın Albümü’ ödüllerini aldı. Aynı yıl çıktığı Anadolu turnesinin tüm gelirlerini sağır ve dilsiz çocukların eğitimi ve tedavisi için bağışlayan Manço, daha sonra Hollanda, Belçika, İngiltere, Almanya ve Kıbrıs’ta konserler verdi.
Japonya’nın da Sevgilisi Oldu
Türk dünyası ile de çok iyi ilişkiler geliştiren usta sanatçıya, Türkmenistan Devlet Başkanı Saparmurat Niyazov tarafından ‘Türkmen vatandaşlığı’ verildi. Belçika ve Fransa da sanatçıyı birçok kez ödüllendirdi.
40 yıllık sanat hayatında 200 besteye imza attı
İlk albümüne Cumhuriyet’in 100. yılının kutlanacağı ‘2023’ ismini veren Barış Manço, bir röportajında, ‘Benim birkaç hayalim var, 80 yaşındayken elimde bastonum, belki kolumda Doğukan, onun yardımıyla çıkarım sahneye ve senfoni orkestrasına 2023’ü çaldırmak en büyük ideallerimden birisi.’ demişti.
Müzik hayatını anlattığı ’40. Yıl’ şarkısını besteleyen Barış Manço, bir döneme damgasını vuran şarkılarını yeniden düzenleyerek seslendirdi. Daha önce de tansiyon sıkıntıları yaşayan sanatçı, 31 Ocak’ı 1 Şubat 1999’a bağlayan gece, saat 23.30 sıralarında ani tansiyon düşmesi sonucu fenalaştı. Ambulansla Siyami Ersek Göğüs Kalp ve Damar Cerrahisi Merkezi’ne kaldırılan 56 yaşındaki Barış Manço, müdahalelere rağmen kurtarılamadı.
Sanatçının cenazesi, Atatürk Kültür Merkezi’nde yapılan törenin ardından Levent Camisi’nden kaldırılarak, Kanlıca Mezarlığı’na defnedildi.
Yaklaşık 40 yıllık sanat hayatında 200 besteye imza atan, ulusal ve uluslararası alanda pek çok ödüle layık görülen sanatçının ödüllerinin tamamı ise şöyle:
1980’de ‘Altın Orfe’ Ödülü, 1987’de ‘Belçika Kültür Elçisi’, 1991’de ‘Türkiye Cumhuriyeti Devlet Sanatçısı’, ‘Hacettepe Üniversitesi Onursal Doktora ve Japonya Soka Üniversitesi Kültür ve Barış Ödülü’, 1992’de ‘Belçika Krallığı Leopold II Şövalyesi Nişanı’ ve ‘Fransız Kültür Bakanlığı Edebiyat ve Sanat Şövalyesi Nişanı’, 1994’te Kocaeli Üniversitesi BarışDiploması, 1995’te Türkmenistan Cumhurbaşkanlığı Türkmen vatandaşlığı, 1995’te Pamukkale Üniversitesinden onursal doktora, 1995’te ‘Japonya Min-On Vakfı Yüksek Şeref Madalyası’, 1997’de ‘Belçika Liege Prensliği Onursal Hemşerilik Beratı’
