Gıda Mühendisleri Odası, gıda zehirlenmelerine karşı uyardı
Gıda zehirlenmesi, her an hepimizin karşı karşıya kalabileceği bir durumdur. Gıda zehirlenmesi bakteri, virüs, parazit veya bunların ürettiği toksinlerin (zehirli madde) bulaştığı gıdaların tüketilmesiyle ortaya çıkan bir hastalıktır. Havaların ısınmasıyla sağlığa zarar verebilme potansiyeli olan mikroorganizmalar daha da hızlı üreme ve çoğalma için fırsat bulmaktadır. Bu durumda ‘gıda zehirlenmeleri’ kaçınılmaz hale gelmektedir.
İnsanlarda hastalığa neden olan patojen mikroorganizmalar genellikle su oranı ve besin değeri yüksek, pH oranı nötr olan gıdalarda uygun sıcaklıkta hızla üremektedir. Ne kadar çok mikroorganizma varsa, enfeksiyon ve hastalık riski de o kadar yüksek olur. Genellikle hafif seyirli ve kısa süreli hastalıklar olmalarına karşın, zehirlenmeye sebep olan gıda ve kişiye özgü bazı faktörler, zehirlenmenin sebep olduğu hastalığın daha ağır seyretmesine hatta ölümcül olmasına yol açabilmektedir. En yaygın gıda zehirlenmesi belirtileri ateş, mide bulantısı, kusma, karın ağrısı ve kramplar, baş dönmesi, halsizlik ve ishal şeklinde sıralanabilir. Bu durumlarda hastalığın kendi kendine geçmesi beklenmemeli, vakit kaybetmeden bir doktora veya hastaneye başvurulmalıdır.
Gıda zehirlenmesine herkes yakalanabilmekte fakat bağışıklık sistemi zayıf olan kişiler, hamileler, bebekler, çocuklar ve yaşlılar daha duyarlıdır.
Tüketici Nelere Dikkat Etmelidir?
Dikkat edeceğiniz bazı konularla gıda zehirlenmelerini önlemek mümkün. Gıda zehirlenmesi nedenlerinin en başında hijyen eksikliği gelmektedir. Yıkanmamış veya yanlış yıkanmış eller ve yüzeyler mikropları hızla yayabilir ve gıda kaynaklı hastalıklara neden olabilir. Ellerinizi, gıda hazırlarken kullanılan ekipmanları ve yüzeyleri temiz tutunuz. Tuvaleti kullandıktan, çocukların bezini değiştirdikten sonra ve yemekten veya yiyecek hazırlamadan önce ellerinizi sabun ve akan su ile en az 20 saniye iyice yıkayın ve temiz bir havlu ile kurulayınız. Kullanılan ekipmanları ve yüzeyleri de uygun temizlik maddeleri ve tercihen sıcak suyla temizleyiniz. Çiğ gıdalarla pişmiş gıdaları ayrı tutunuz. Alışveriş yaparken, yemek hazırlarken veya yiyecekleri muhafaza ederken; çapraz bulaşı olarak adlandırılan olayın önüne geçmek için çiğ et, tavuk ve balık ürünlerini diğer gıdalardan uzak tutunuz. Bunun için çiğ ve yemeye hazır gıdalar için farklı kesme tahtaları kullanınız. Gıdaları doğru sıcaklığa kadar pişiriniz. Bunun için bir gıda termometresi edinerek, gıdaların sıcaklığını ölçebilirsiniz.
Birçok zararlı organizma doğru sıcaklığa kadar pişirildiğinde ölmektedir. Pişirme uyguladığınız gıdanın merkez sıcaklığı 75°C’ye ulaşamazsa mikroorganizmalar üremeye devam edebilir. Balık ve kabuklu deniz ürünlerini de tamamen pişirdiğinize emin olunuz. Yaz aylarında evde pişirilen yemekler hemen tüketilmeyecekse oda sıcaklığında bırakılmamalı, mümkün olan en kısa sürede soğutularak buzdolabına yerleştirilmelidir. Büyük porsiyonlarda bir yemek ise küçük porsiyonlara ayırarak soğumasını sağlayınız. Birkaç porsiyonluk yemek hazırladıysanız sadece yiyeceğiniz kadarını ısıtınız. Tekrar ısıtırken sulu yemekler en az 1-2 dk kaynatılmalı ve diğer yemekler de dahil merkez sıcaklığının en az 75°C’ye ulaştığına emin olduktan sonra tüketiniz.
Donmuş tavuk eti, balık, kıyma ve parça et kesinlikle oda sıcaklığında çözdürülmemeli, çözdürme işlemi buzdolabında, diğer besinlerle temas etmeyecek şekilde, 24 saat içinde yapılmalıdır. Çözdürmek için mikrodalga kullanıyorsanız, güç derecesini buna göre ayarlarınız, çözdürdükten sonra beklemeden pişiriniz.
Çiğ yiyecek oda sıcaklığında ne kadar uzun süre bırakılırsa bakteriler o kadar çabuk çoğalır. Her türlü gıda maddesini satın alırken etiket bilgisini okuyun, üretim, son kullanma tarihi ve saklama koşullarına dikkat ediniz. Soğuk gıdaları (et, balık, tavuk ürünleri, süt ve süt ürünleri) raflarından alışverişin sonunda alınız. Satın aldığınızda eve dönüş süresini olabildiğince kısa tutunuz ve alışverişten döner dönmez buzdolabına yerleştiriniz. Özellikle yaz aylarında tüketimi artan ve en çok çocuklar tarafından tüketilen dondurma satın alınırken ise çözülüp, tekrar dondurulmamış, orjinal şekli ve ambalajı değişmemiş dondurmalar alınmalıdır. Dondurma, alışverişte en son alınıp, hızlı bir şekilde soğutucuya ulaştırmalı veya hemen tüketilmelidir. Eğer şüphedeyseniz tüketmeyiniz. Bir yiyeceğin nasıl hazırlandığı, sunulduğu veya saklandığından emin değilseniz o ürünü tüketmeyiniz. Oda sıcaklığında uzun süre bekleyen gıdalarda pişirme ile ortadan kaldırılamayacak bakteri veya toksinler bulunabilir, gıda zehirlenmesi kaynağı olabilir. T
aze tavuğu 1-2 günde tüketiniz. Tavuğun eti diri olmalı, parmağınızı bastırdığınızda oluşan çukur, parmağınızı kaldırınca hemen düzelmeli. Taze tavuğu buzdolabında 1-2 günden fazla bekletmeyiniz, dondurmuş tavuk etini ise -18 ºC’de 1 yıl saklayabilirsiniz. Balığın gözleri parlak ve lekesiz olmalıdır. Balığın gözlerinin parlak , solungaç kısımlarının kırmızımsı-pembe, pullar ve yüzgeçlerinin diri olmasına dikkat ediniz. Basıldığı zaman parmak izi hemen düzelecek şekilde olmalı. Buzdolabında bir günden fazla bekletmeyiniz.
Şişmiş konserve besinleri yemeyiniz. Konserve kutularının şişmiş, bombe yapmış olanlarını kullanmayınız. Paslı, içindeki sıvıyı sızdıran ezik kutulardan kaçınınız. Evde yapılmış konservelerde de dikkatli olmanız gerekmektedir. Kapağını açtıktan sonra içindeki yiyecek fışkıran konserveleri de hemen atınız.
