Hal Yasası, gıda güvenliğinin iyileştirilmesi ve ürünlerin fiyatlandırılmasına kurallar getiriyor
Yaş meyve ve sebzelerin toptan satışının yapılacağı hallerin kurulmasını öngören Hal Yasası ile toptan sebze meyve satışında üretim, fiyat ve gıda güvenliği açısından birçok kurallar geliyor.
Yasa toptan yaş meyve ve sebzenin satışının sadece hallerde yapılmasını, ürün fiyatlarının Hal Kurulu tarafından belirlenip her gün yayımlanmasını, analizlerin daha düzenli yapılmasını öngörüyor.
Uzun yıllardır gündemde olan Hal Yasası, Meclis Genel Kurulu’nun bugünkü toplantısında onaylandı.
Yasanın görüşüldüğü Meclis Avrupa Birliği Uyum Yasa Tasarılarını Görüşmek Üzere Oluşturulan Geçici ve Özel Komite Başkanı, UBP Milletvekili Oğuzhan Hasipoğlu TAK’a yaptığı açıklamada, hallerle ilgili düzenlemenin Meclis gündemine ilk kez 13 yıl önce 2010’da geldiğine dikkat çekti.
Hasipoğlu, yasa sayesinde halka daha güvenli ve daha uygun fiyata yaş sebze ve meyve sunulacağına inandığını belirtti.
Yasa altında kurulacak hallerde ürünlerin toptan satışı, ithalatçı ve üreticiler yanında üretici ve kooperatifler tarafından da yapılabilecek. Fiyatlar her gün Hal Kurulu tarafından belirlenip yayımlanacak, üreticiler peşin ödenecek. Yasada cezai müeyyideler de bulunuyor.
-Üretim planlanabilecek
Hasipoğlu, toptan mal ticaretinin sadece haller aracılığıyla olacağından yıllık üretim ve talep hakkında da bilgi sahibi olunacağını, oluşacak veri tabanı sayesinde de meyve sebze üretiminin planlanabileceğini söyledi.
Hal Yasası’yla çerçevesinde tarımsal üretim planlamasıyla tarımsal üretim sektörünün daha cazibeli hale geleceğine inandıklarını belirten Oğuzhan Hasipoğlu, “Üretimin cazibeli hale gelmesinin gençlerin de üretime daha fazla sarılmasına neden olacaktır. Yapılacak planlamayla üretim ve tüketim dengesi de sağlanmış olacak. Ayrıca en az 2 bin kişilik bir istihdam yaratma potansiyeli vardır” dedi.
-Fiyat uçurumları
Zaman zaman üreticinin verdiği fiyat ile tüketiciye yansıyan fiyatlar arasında uçurum olduğunun gözlemlendiğini kaydeden Hasipoğlu, “Üretici ve tüketici fiyatları arasındaki bu uçurumu azaltmak için çözümlerden biri de Hal Yasası olacaktır” dedi.
Düzenlemelerin odak noktasında denetlemelerin bulunduğunu kaydeden Hasipoğlu, “Yasadan sorumlu bakanlık olan Ekonomi ve Enerji Bakanlığı piyasayı daha aktif denetleyebilecektir. Şeffaf bir düzen kurarak halkı bilgilendirmek şarttır” diye konuştu.
-Komisyon yüzde 9-16 arası
Yasaya göre, tüccarın, üreticiden alacağı komisyon veya kâr oranı, ürün (halden çıkış) fiyatı üzerinden, taşımacılık hizmeti verilmişse yüzde 16’yı taşımacılık hizmeti verilmemişse yüzde 9’u aşmamak üzere taraflarca serbestçe saptanacak.
Hallerde sadece toptan ürün satışı yapılacağını kaydeden Hasipoğlu, “Amaç, sebze ve meyve dışında et ve süt ürünleri, kanatlı hayvan, süs bitkileri ve gerektiğinde diğer gıda ürünlerinin de yer alacağı bir sistem kurgulamak. Ayrıca hal işletmecisi halde, hava depoları, ambalaj standardı, laboratuvar kurma gibi yükümlülükler yükledik. Bu şekilde hale giren ürün, güvenli bir halde girmiş olacak” açıklamasında bulundu.
-Marketler üreticiden ürün alamayacak
Eski sistemde marketlerin sebze ve meyveyi direkt üreticiden alabildiğine işaret eden Hasipoğlu, “Hal Yasası’yla bu yapı da ortadan kalkıyor. Hale girmeyen mal piyasada satılamayacak. Yeni yasayla ürün tasnifi, standartlaşma ve fiyatların her sabah belirlenmesini sağlayacak bir altyapının kurulması hedefleniyor” dedi.
-Kalite de fiyatlandırmada dikkate alınacak
Ürünlerin sadece çeşit olarak değil her çeşidin kalitesi ve sınıfına göre fiyatlandırılacağını da kaydeden Oğuzhan Hasipoğlu, “Hallerde, bir önceki günün hal çıkış fiyatlarını gözden geçirip ortalama fiyatları ortaya çıkaracak, bu çıkan fiyatların yayımlanmasını sağlayacak bir Hal Kurulu oluşturulacaktır” dedi.
Yasaya göre, Hal Kurulu, ilgili bakanlık (Ekonomi ve Enerji Bakanlığı), maliye ve tarım işleriyle görevli bakanlık, Ziraat Mühendisleri Odası, en çok üyeye sahip meyve sebze tüccarı derneğinin veya birliğinin veya kooperatifinin bir temsilcisi ve en fazla üyeye sahip meyve sebze üretici derneğinin veya birliğinin veya kooperatifinin bir temsilcisinden oluşturulacak.
-“Gıda güvenliği, fiyat istikrarı ve belirliliği açısından büyük bir boşluk doluyor”
Hasipoğlu, Bakanlar Kurulu’nun Hal Kurulu toplantısına ürün grubuna göre temsilcilerin katılımını sağlayabileceğini kaydederek, “Vatandaşlarımız açısından gıda güvenliği ve fiyat istikrarı ve belirliliği açısından çok büyük bir boşluk doldurulmuş olacaktır” dedi.
-Üreticiler perakende satış yapabilecek
Yasa ile istisnalar da tanıdıklarını kaydeden Hasipoğlu, “Üreticilerin yetiştirdiği ürünleri, pazar yerlerinde, üretici pazarlarında veya üretici satış noktalarında hale giriş yapmadan, sadece bildirimde bulunarak perakende olarak satabilirler” dedi.
-Denetleme için ürünlere ürün künyesi zorunluluğu getirildi
Kaçak üretim için de tedbirler alındığını ifade eden Hasipoğlu, piyasada şeffaflığın sağlanabilmesi, tüm üreticilerin kayıtlı olmasını sağlamak için ürün künyesini zorunlu hale getirdiklerini kaydetti.
Ürün künyesinde üretim yeri, cinsi, üretici ve işletme ismi, varsa sertifika bilgileri ve ürünün sınıfı da yer alacak.
-Fideler henüz mal kapsamında değil
Hasipoğlu, üreticilerin girdilerinden biri olan fideler in yasa kapsamında olmadığını kaydederek, “Fide, Hal Yasası’nda henüz mal kapsamında değildir. Toptan satış olması halinde Bakanlar Kurulu’nun uygun görmesi ve alacağı karar ile mal kapsamına alınabilir” dedi.
Çalışanının İhtiyat Sandığı ve Sosyal Sigortasını ödeyen üreticiyle ödemeyen arasında oluşan haksız rekabet konusunda da Hasipoğlu, çalışma hayatıyla ilgili bakanlık tarafından denetlemelerin yapılması gerektiğini ifade etti.
Hasipoğlu, üreticilerin Hal Kurulu tarafından belirlenen fiyatın altında ödenmesinin yasaya açık aykırılık teşkil edeceğini belirterek, “Saptanan kar oranı üzerinde kar koyan, hizmet vermeden ücret alan, ihmalden dolayı kayıplara yol açanlar Asgari ücretin 7 katı ceza ödeyecektir. Tüccar, üreticinin de çıkarlarını eşit şekilde gözetmek durumundadır. Fiilen aracılık hizmeti verilmedikçe komisyon alınmaz” dedi.
Hasipoğlu, yasanın geçmesinin ardından hallerin tam anlamıyla faaliyete girmesinin bir yılı bulabileceğini de ekledi.
