“Kuzey Kıbrıs’ta Çocuk Hakları ve Hak İhlalleri” konulu basın toplantısı düzenledi
Kıbrıs Türk Öğretmenler Sendikası, Kıbrıs Türk Barolar Birliği, Evrensel Çocuk Hakları Derneği, Kıbrıs Türk Pediatri Kurumu ve Kıbrıs Türk Tabipleri Birliği, 20 Kasım Dünya Çocuk Hakları Günü çerçevesinde “Kuzey Kıbrıs’ta Çocuk Hakları ve Hak İhlalleri” konulu basın toplantısı düzenledi.
Konuşmacılar ve konuşmaları şu şekilde:
Kıbrıs Türk Barolar Birliği
Konsey Üyesi ve İnsan Hakları Komitesi
Av. Aslı Murat:
20 Kasım Çocuk Hakları Günü kapsamında, alanda çalışan örgütler olarak bir araya geldiğimiz toplantıda bize eşlik ettiğiniz için çok teşekkür ederiz. Kıbrıs Türk Barolar Birliği olarak, meslek örgütü olmanın yanında, haklar ve özgürlükler alanında da faaliyet göstermekte,
ülkede yaşanan insan hakkı ihlallerini görünür kılmak ve çözüm önerileri geliştirmek adına
sorumluluk hissetmekteyiz. Çocuk hakları konusunda ülkemizin durumu ne yazık ki oldukça kötü. Özellikle çocukların şiddet ve
ihmale çoğunlukla en yakın çevrelerinden (aile, akrabalar, arkadaşlar, komşular) maruz kalması, bu
tür olayların genellikle gizli kalmasına ve cezasızlıkla sonuçlanmasına neden oluyor. Ayrıca çocuklar,
hakları konusunda yeterli eğitimi alamıyor ve şikayet makamlarına erişimde ciddi sıkıntılar yaşıyor.
Çocuk Hakları Eğitiminin Eksikliği
Çocukların haklarını öğrenmesi, bu sorunların çözümünde ilk adım. Ancak bu eğitim, çoğu zaman
sadece bazı özel okullarda veya öğretmenlerin bireysel inisiyatifleriyle devlet okullarında
sağlanabiliyor. Bu konuda devletin bir vizyonu ya da politikası bulunmuyor. Çocuk istismarı ve
ihmalinin önlenmesi için gerekli yasal düzenlemeler ve kurumsal mekanizmalar da hâlâ hayata
geçirilmiş değil.
Çocuk İstismarının Cezalandırılması ve Koruma Eksiklikleri
Çocuğun cinsel istismarı, ülkemizin en büyük toplumsal sorunlarından biri. Mahkemeler bu tür
suçları cezalandırmada genellikle etkili olsa da, sorun istismar öncesinde ve sonrasında başlıyor.
Önleyici politikaların uygulanmaması, istismar olaylarının yaşanmasına zemin hazırlıyor. İstismara
uğramış bir çocuğun fiziksel ve psikolojik anlamda desteklenmesi ve takibinin yapılması konusunda
da büyük eksiklikler mevcut.
Geçmişte yaşanan trajik vakalardan ders çıkarılmadığı açık. İstismara uğrayıp sonrasında öldürülen
bir çocuğun yasını tutmuş bir ülke olarak, aradan geçen zamanda yeterli ilerleme kaydedemedik.
İstatistikler de bu durumu doğruluyor: İstismar vakaları her geçen gün artıyor.
Çocuklarla Çalışanların Rolü ve Eğitim İhtiyacı
Sosyal hizmet görevlileri, öğretmenler, doktorlar, hemşireler ve polisler – güvenlik güçleri,
çocukların karşı karşıya kaldığı suçların erken tespitinde ve önlenmesinde kritik bir role sahip. Ancak
bu profesyonellerin yetkileri yetersiz ve koordinasyon eksikliği nedeniyle etkili bir şekilde
çalışmaları mümkün olmuyor. Çocuk istismarını önlemek için bu alanlarda görev yapanların iş
birliğini güçlendirecek ve koordinasyonu sağlayacak bir sistem kurulması şart. Tek çatı altında
çalışabilecekleri bir kurumsal yapı yok.
Ayrıca, çocuklarla çalışan kişilerin cinsel istismar gibi suçlardan hüküm giymemiş olduğunun yasal
güvence altına alınması gerekiyor.
Yasalar ve Çocuk Hakları
Çocuklarla ilgili yasal düzenlemeler, çağın gerisinde kalmış durumda. Çocuk Hakları Sözleşmesi’ne
göre 18 yaş altındaki bireylerin tümü çocuk olarak tanımlanırken, bizim yasalarımız 16-18 yaş
arasındaki çocukları çoğunlukla koruma dışında bırakıyor.
Mevcut yasaların birçok maddesi, uygulamada çocuk hakları ihlallerine yol açıyor. 1996 yılında
Çocuk Hakları Sözleşmesi, 2011 yılında Avrupa Konseyi Çocukların Cinsel Sömürü ve Cinsel
İstismara Karşı Korunması Sözleşmesi Meclisten geçirilmiş olmasına rağmen, bugüne kadar
çocuklarla ilgili sadece Ceza, Aile ve Evlilik Dışı Çocuklar Yasalarında ilerleme kat edilmiştir. Ama
Fasıl 352 Çocuklar Yasası (son değişiklik 2006 yılı) ve Fasıl 157 Çocuk Suçluları Yasası (son
değişiklik 1999 yılı) içerisinde çağdışı kalmış, uygulamada işe yaramayan, sorun çözmede yetersiz
kalan, uygulanmasa bile çocuk hakkı ihlali yaratan pek çok düzenleme mevcuttur. Mesela kırbaç
cezası düzenlemesi hala yürürlükte.
Mahkemelerde çocukların istismar sürecinde daha fazla mağduriyet yaşamaması için iletişim
teknolojilerinin kullanılması ve uzman eşliğinde sorgulama gibi uygulamalar devreye alınmalı.
Polisteki soruşturma esnasında sosyal hizmet uzmanlarının çocuğun yanında bulunması gerekirken,
pek çok örnekte özellikle 14 yaşından büyük çocuklar söz konusu olduğunda, bu kural es
geçilebilmektedir.
Çocuk İzlem Merkezi ve Koruma Mekanizmaları
Yıllardır raflarda bekleyen Çocuk İzlem Merkezi Yasası (ÇİM) ve buna bağlı idari mekanizmalar hâlâ
uygulamaya konulmadı. Bu tür bir merkez, eğitim ve sağlık alanındaki görevlilerin istismar vakalarını
raporlaması ve sosyal hizmetler ile polis arasında koordinasyonu sağlaması açısından büyük önem
taşırken, çifte travmanın önüne geçilmesine de yardımcı olacaktır.
Suça Sürüklenen Çocuklar
Bu yıl henüz tamamlanmadığı için 2023 yılında Mahkemeler tarafından tutulan istatistiklerden birkaç
veriyi sizinle paylaşmak istiyorum. 1 yılda 16 yaşından küçük 71 çocuk aleyhine 88 dava neticelendi.
Bu çocuklardan 68’i erkek, 3’ü ise kız çocuğuydu. Bu mahkumiyetlerde verilen cezalar sırası ile, 15
çocuk için hapislik, 8 çocuk için para, 30 çocuk için kefalet senedi, 3 çocuk için sınama kararları
verildi.
Suçların çeşitlerine bakıldığında, yoğunluklu olarak soygun – ev dükkan açma – hırsızlık diye bilinen
sirkat olmak üzere, trafik suçları, fiziksel şiddet içeren yaralama, darp, vahim zarar, kavgada yer
alma ve sahtekarlıkla para temini suçları dikkat çekiyor. 2022 yılı verilere göre ise 61 davadan
mahkum edilen çocukların sayısı 39 erkek, 3 kız çocuğu idi. Yani 2023 yılında 16 yaş altı suça
sürüklenen çocukların sayısı 2022 yılına göre % 69 arttı. 16 – 18 yaş arasındaki çocukların sayısı bu
verilere dahil değildir.
Suça sürüklenen çocuklar için maalesef ücretsiz hukuki destek sağlanmıyor. Gözaltına alınan ya da
tutuklanan çocukların karakollarda ve cezaevinde yetişkinlerle aynı ortamlarda tutulması hem onların
istismara açık hale gelmesine hem de yeni suçlarla tanışmasına neden oluyor. Yeni cezaevlerinde
çocuklar için özel bölüm inşa edilmesine rağmen bu alanlar kullanılmıyor. Ayrıca, cezaevleri dışında
rehabilite edici alternatif cezalandırma yöntemleri de bulunmuyor.
Çocuk İşçiliği ve Sokakta Çalıştırılan Çocuklar
Çocuk işçiliği ve sokakta çalıştırılan, dilendirilen çocuklar da ülkemizin kanayan yaralarından. Bu
çocukların haklarını koruma konusunda devlet yetersiz kalıyor.
Göçmen ve Mülteci Çocuklar
Son olarak unutmamamız gereken bir nokta da, bu ülkede sadece Kıbrıslı Türk çocuklar değil,
göçmen ve mülteci çocuklar da yaşamasıdır. Devlet, kontrolü altındaki her çocuğun temel haklarını
(yaşam, sağlık, eğitim ve güvenlik) ayrım yapmadan sağlamalı. Ancak ekonomik kriz ve artan
yoksulluk, bu konuda daha fazla hak ihlali yaşanmasına neden oluyor. Çocuklar en temel besin
maddelerine erişmede ciddi sıkıntılar yaşıyor.
Çözüm Önerileri
1. Yasal Düzenlemelerin Güncellenmesi: Çocuk tanımının tüm yasalarda 18 yaş altını kapsayacak
şekilde netleştirilmesi gerekiyor. Mevcut yasalar çağdaş standartlara uygun hale getirilmelidir. Fasıl
352 Çocuklar Yasası (son değişiklik 2006 yılı) ve Fasıl 157 Çocuk Suçluları Yasası (son değişiklik
1999 yılı) içerisinde çağdışı kalmış, uygulamada işe yaramayan, sorun çözmede yetersiz kalan,
uygulanmasa bile çocuk hakkı ihlali yaratan pek çok düzenleme mevcuttur. En kısa zamanda pek çok
yasa maddesinin değiştirilmesi hatta yürürlükten kaldırılması gerekir.
2. İstismar ve ihmale maruz kalan çocukların uygun iletişim teknolojileri aracılığıyla yargılama
süreçlerinde tanıklık yapabilmesinin önü açılmalıdır. Mahkemelerde sanık haklarını da gözeten
şekilde aynı ortamda bulunmadan, bir uzman eşliğinde, sorgulamanın yapılabilmesi mümkün. Fasıl
155 Ceza Usul Yasası tadil edilmelidir.
3. Çocuk İzlem Merkezi’nin Kurulması: ÇİM ve buna bağlı koruma mekanizmaları acilen hayata
geçirilmelidir.
4. Önleyici Politikaların Güçlendirilmesi: Çocuk istismarı ve ihmaliyle mücadelede, sadece
cezalandırmaya değil, önleyici adımlara da odaklanılmalıdır.
5. Eğitim ve Koordinasyon: Çocuklarla çalışan tüm profesyonellerin eğitimi sağlanmalı ve bu
kişilerin iş birliğini artıracak bir yapı oluşturulmalıdır.
6.Gerek suça maruz kalan gerekse suça sürüklenen çocuklarla ilgili başlatılacak cezai süreçlerde, özel
olarak eğitilmiş polislerin görev yapacağı Çocuk Polisi kurulmalıdır.
7. Çocuklarım yargılandığı davalarda zorunlu adli yardım ve ücretsiz hukuki destek mekanizması
kurulmalıdır.
8. Rehabilitasyon Programları: Suça sürüklenen ve suça maruz kalan çocuklar için etkin
rehabilitasyon ve topluma kazandırma programları geliştirilmelidir.
9. Göçmen ve Mülteci Çocuklara Özel Çalışmalar: Tüm çocukların haklarına eşit şekilde
erişebilmesi için özel politikalar oluşturulmalıdır.
Çocuklar, toplumun bugünü ve geleceğini şekillendirecek bireyleridir. Onları haklarını koruyarak
güçlendirmek, devletin ve toplumun en önemli görevlerinden biridir.
Evrensel Çocuk Hakları Derneği
Denetleme Kurulu Üyesi ve Hukuk Komitesi Sorumlusu
Av. Beste Aybars Aligüllü:
DÜNYA ÇOCUK HAKLARI GÜNÜ
Bugün Dünya Çocuk Hakları Günü. Her durumda ve her ortamda, çocuğun üstün yararı ilkesi
gereğince öncelikli olarak korunması gereken çocuklar maalesef yeterince korunamıyor ve
önemsenmiyor. Çocuğun toplumda birey olarak kabul edilmesi, hak odaklı koruma politikalarının
üretilmesi ve gerekli yasal değişikliklerin/düzenlemelerin yapılması için mücadelemiz devam
edecektir. Ülkemizde çocuk hakları alanında bir çok eksiklik tespit etmiş bulunmaktayız. Bunları
çocuklar için ve çocuklar adına hükümet edenlerden talep ediyoruz. – Eğitim müfredatına Çocuk Hakları , Cinsellik Eğitimi derslerinin eklenmesi, – Çocuk Suçluları Yasası, Çocuklar Yasası, gibi çocuk temelli yasal mevzuatlardaki çağ dışı
düzenlemelerinin BM Çocuk Hakları Sözleşmesine uyumlaştırılması, – Çocuk Beslenmesi, Çocuk Sağlığı gibi hak temelli konularda düzenlemeler yapılması. – Sosyal Hizmet alt yapısının güçlendirilmesi, personelin artırılması, sivil toplum ile ve diğer devlet
kurumları ile işbirliğinin sağlanması, – Kreşlerde çalışan kişilerin veya evlerde bakıcılık hizmeti veren kişilerin; çocuk bakımı, eğitimi, ilk
yardım, iletişim gibi konularda eğitim almalarının sağlanması, – Okullardaki Rehberlik hizmetlerinin geliştirilmesi, akran zorbalığının önüne geçmek için gerekli
çalışmaların yapılması, disiplin yönetmeliklerinin eksikliği ve gerekli yasal düzenlemelerinin
tamamlanması, okullarda “hak odaklı çocuk birimlerinin” hayata geçirilmesi, – Okul servislerinin her yaş grubuna uygun, güvenli taşımacılığa uygun hale getirilmesi, – Çocuk ihmali ve istismarını önleyici devlet politikalarının geliştirilmesi ve aile güçlendirme
programlarının derhal hayata geçirilmesi, – Çocukların ruh ve beden sağlıklarını geliştirici, oyun hakkını kullanabileceği, spor ve sanat
faaliyetlerini gerçekleştirebileceği parkurlar, etkinlik merkezlerinin artırılması, – Dezavantajlı çocuk grupları için gerekli hak odaklı çalışmaların yapılması, özel eğitim çocukları
için özel merkezlerin çoğaltılması, engelli çocukların eğitim ve sağlık hakkına erişiminin sağlanması, – Çocuk işçiliğinin önüne geçilmesi, – Nüfus politikalarının oluşturulması, aile içi şiddeti önleyici çalışmaların yapılması, – Çocuk Adalet Sisteminin hayata geçirilmesi gibi konularda bir an önce harekete geçilmelidir.
Bizler Evrensel Çocuk Hakları Derneği olarak; Toplumsal cinsiyet eşitliğine dayalı, anti-kapitalist,
anti-militarist, eko-sosyalist yapıyı benimsediğimizi ve her durumda çocuğun öncelikli yararı için
çalışmalarımızı devam ettireceğimizi bildiririz. Tüm çocukların dünya çocuk hakları gününün huzurla
ve barışla geçmesini temenni ederiz.
Kıbrıs Türk Öğretmenler Sendikası
Eğitim Sekreteri
Süleyman Gelener:
KUZEY KIBRIS’TA ÇOCUK HAKLARININ KORUNMASI VE EĞİTİMDE YAŞANAN
HAK İHLALLERİ
Bugün, öğretmenler, doktorlar, avukatlar ve sivil toplum olarak buradayız. 20 Kasım Dünya Çocuk
Hakları Günü’nde, çocuklarımızın eğitim ve yaşam haklarını savunmak için birlikteyiz. Çocukların
güvenli, eşit ve adil bir eğitim ortamında büyümesi, temel bir haktır. Ancak Kuzey Kıbrıs’ta eğitimde
yaşanan sorunlar, sadece çocuklarımızın geleceğini değil, Kıbrıs Türk toplumunun yarınlarını da
tehdit ediyor. Çocuk Hakları Sözleşmesi çerçevesinde her çocuğun hakkını korumak, toplumsal
sorumluluğumuzdur.
1. Sosyoekonomik Eşitsizlik ve Eğitimde Fırsat Eşitsizliği
Kuzey Kıbrıs’ta çocukların en temel eğitim sorunlarından biri, sosyoekonomik eşitsizliklerin eğitim
fırsatlarını sınırlandırmasıdır. Birçok aile, çocuklarının okul ihtiyaçlarını ve temel gereksinimlerini
karşılamakta zorlanıyor. Devlet okullarındaki yetersiz kaynaklar ve okullara yatırım yapılmaması,
düşük gelirli ailelerin çocuklarını dezavantajlı bırakıyor. Kamusal eğitim ihmal edilip, halk özel
okullara teşvik ediliyor. Bu durum fırsat eşitsizliğini derinleştiriyor.
2. Okula Ulaşım ve Erişim Sorunları
Köy okullarının kapatılması ve eğitimde merkezileştirme politikası, kırsal kesimde yaşayan çocuklar
için ciddi fırsat eşitsizlikleri yaratmıştır. Toplu taşımanın yetersizliği, birçok çocuğu uzun ve tehlikeli
yolları kullanmaya mecbur bırakıyor. Bu durum, okula devamlılığı ve eğitim hakkına erişimi olumsuz
etkiliyor. Çocukların güvenli bir şekilde eğitime ulaşma hakkı vardır ve her çocuğun güvenli ulaşım
imkanına sahip olması devletin sorumluluğudur.
3. Fiziki Yetersizlikler, Güvenlik ve Konteyner Sınıflar
Okullarımızdaki fiziksel yetersizlikler, çocuklarımızın güvenli ve sağlıklı bir eğitim ortamına
erişimini engelliyor. 2022-23 eğitim yılında yaptığımız araştırmada, okulların büyük bölümünde
fiziki altyapı eksiklikleri tespit ettik. İlköğretime bağlı 109 okuldan 89’u 1974 öncesinde inşa edilmiş
olup, son 50 yılda yalnızca 23 yeni okul yapılmıştır. Eski okul binaları, bakım eksiklikleri ve güvenlik
sorunları nedeniyle eğitim için elverişsizdir. Deprem dayanıklılığı konusunda ciddi eksiklikler ise
Şubat ayında yaşadığımız trajik olayla tekrar gündeme gelmiştir.
Bugün birçok okulda bina güvenliği sağlanamadığı için konteyner sınıflarda eğitim veriliyor.
Çocuklarımızın geçici ve güvensiz konteyner sınıflarda eğitim almasını kabul edilemez buluyoruz.
Bu palyatif çözümler, eğitimde fırsat eşitsizliği yaratmakta, eğitim kalitesini düşürmekte ve
çocuklarımızı güvenli bir öğrenim ortamından mahrum bırakmaktadır. Devlet, kamusal okulların
fiziki koşullarını iyileştirmek ve bina güvenliği için derhal ciddi yatırımlar yapmalıdır.
4. Yabancı Öğrencilerin Uyumu ve Eğitimde Ayrımcılık Sorunları
Çocuk Hakları Sözleşmesi’ne göre, hiçbir çocuk cinsiyet, etnik köken veya sosyoekonomik durum
nedeniyle ayrımcılığa maruz kalmamalıdır. Ancak okullarımızda cinsiyet, etnik köken ve dil
bariyerleri gibi nedenlerle ayrımcılığın yaşandığını gözlemliyoruz.
Kuzey Kıbrıs’taki okullarda yabancı uyruklu öğrenci sayısı hızla artmaktadır. KTÖS olarak 45 okulda
yaptığımız araştırmada, ana dili Türkçe olmayan yabancı öğrencilerin oranının %8 olduğunu tespit
ettik. Bazı okullarda bu oran %10’u geçerken, İskele bölgesinde ise bu oran %40’lara ulaştı. Ana dili
Türkçe olmayan öğrenciler için uyum programlarının ve dil desteğinin yetersizliği, bu çocukların
eğitim sürecine ve topluma uyum sağlamasını zorlaştırıyor.
Her çocuğun eşit fırsatlara sahip olabilmesi için Türkçe dil eğitimi ve uyum sınıfları oluşturulması
şarttır. Ayrıca, öğretmenlerin kültürel farkındalık eğitimi alması ve müfredatın farklı dil ve
kültürlerden gelen öğrencilere hitap edecek şekilde düzenlenmesi gerekmektedir.
5. Nitelikli Öğretmen, Araç ve Eğitim Ortamı Eksikliği
Nitelikli öğretmenler, çocukların eğitim yolculuğunda en büyük rehberdir. Ancak Kuzey Kıbrıs’taki
devlet okullarında öğretmen, eğitim araçları ve gereçleri açısından ciddi eksiklikler bulunmaktadır.
2024-25 eğitim yılına, öğretmen eksikliği bahanesiyle bir hafta geç başlanmış ve bu sorun hala
çözülememiştir.
Özel eğitim öğretmeni, rehber öğretmen ve okul öncesi öğretmen yardımcılarının eksikliği, bireysel
desteği sınırlamakta, çocukların ihtiyaçlarına uygun eğitim ve rehberlik hizmeti sunulamamaktadır.
Bu durum, öğretmenlerin üzerindeki yükü artırırken, eğitim kalitesini ciddi şekilde düşürmektedir.
6. Şiddet ve Zorbalık Olayları
Okullarımızda çocuklarımızın karşılaştığı en ciddi tehditlerden bir diğeri, artan şiddet ve zorbalık
vakalarıdır. Akran zorbalığı ve öğrenci-öğretmen anlaşmazlıkları, güvenli ve sağlıklı bir eğitim
ortamını tehdit etmektedir. Eğitim hakkı, yalnızca akademik başarı değil, aynı zamanda duygusal ve
fiziksel güvenliği de kapsar. Araştırmamız, okulların %70’inde zor öğrenci davranışlarıyla başa
çıkmakta zorluk yaşandığını göstermiştir. Bu durum, rehberlik ve psikolojik danışmanlık
hizmetlerindeki eksikliklerle yakından ilişkilidir. Tüm okullara psikolojik danışmanların atanmasını,
rehberlik hizmetlerinin yaygınlaştırılmasını ve öğretmenlerin zorbalık ve şiddetle mücadele
konusunda desteklenmesi gerekmektedir. Çocukların güvenli bir ortamda eğitim görmesi bir hak ve
sorumluluktur.
7. Öğrenci-Öğretmen Oranı ve Okul Olanakları
Yüksek öğrenci-öğretmen oranı, çocukların bireysel ilgi ve rehberlikten yoksun kalmasına neden
olmaktadır. Kalabalık sınıflar, öğretmenlerin öğrencilere yeterli zamanı ayırmasını zorlaştırarak
akademik başarıyı olumsuz etkilemektedir. 30-35 kişilik sınıflarda nitelikli eğitim sunmak neredeyse
imkansızdır.
Ayrıca, okullarımızda spor, sanat ve kültürel etkinlikler için yeterli alan ve imkan bulunmamaktadır.
Çocukların sosyal ve duygusal gelişimlerini destekleyecek alanlar sağlanmadan, onların kendilerini
ifade etmeleri mümkün değildir.
8. Okul Sağlık ve Hijyen Koşulları
Birçok okulda hijyen malzemesi eksikliği, özellikle düşük sosyoekonomik seviyedeki çocukların
sağlığını ve dolayısıyla halk sağlığını tehdit etmektedir. Yetersiz hijyen koşulları, salgın hastalıkların
yayılmasına zemin hazırlayarak sağlıklı bir eğitim ortamını engellemektedir. Tuvaletlerde hijyen
ürünlerinin bulunmaması ve temizlik hizmetlerinin yetersizliği, çocukların temel sağlık ve temizlik
ihtiyaçlarını
karşılamasını zorlaştırmaktadır. Bu durum, eğitim hakkının ihlali olarak
değerlendirilmelidir.
Acil durumlarda müdahale edebilecek, yılda en az bir kez öğrencilere fiziki muayene yapabilecek ve
okullarda hijyen standartlarını denetleyebilecek okul sağlığı hemşirelerine de ivedilikle ihtiyaç vardır.
Kamu okullarında bu hizmetin sağlanması, çocukların temel sağlık haklarını korumak ve eğitim
ortamını iyileştirmek için şarttır.
9. Çocuk İşçiliği ve Okul Devamlılığı Sorunları
Şehir merkezlerinde çocuk işçiliği yaygınlaşırken, bu durum birçok çocuğun okula düzenli devam
etmesini engellemektedir. Ayrıca, geçtiğimiz yıl uygulamaya konulan Türkçe bilmeyen öğrencilerin
okullara kayıt edilmemesi kararı, birçok yabancı öğrencinin eğitimden tamamen kopmasına neden
olmuştur. Bu durum, çocukların zorunlu eğitim hakkını ihlal etmektedir.
10. Müfredatta Çocuk Hakları Eğitiminin Eksikliği
Çocukların haklarını tanıması ve savunabilmesi, sağlıklı bir toplumun temelidir. Ancak,
okullarımızda çocuk hakları eğitiminin eksikliği, bu farkındalığın gelişimini engellemektedir.
Çocuk hakları eğitiminin müfredata dahil edilmesi gereklidir. Bu sayede çocuklar, kendi haklarını
öğrenip koruyabilir ve toplumda daha bilinçli bireyler olarak yer alabilirler.
Kıbrıs Türk Öğretmenler Sendikası olarak, çocuk haklarına dayalı, çağdaş, eşitlikçi bir eğitim
sistemini savunmaya, çocuklarımızın geleceğini güvence altına almak için mücadeleye devam
edeceğiz.
Kıbrıs Türk Pediatri Kurumu
Yönetim Kurulu Üyesi
Dr. Figen Gülen İnce:
20 KASIM ÇOCUK HAKLARI GÜNÜ
Değerli basın mensupları, bildiğiniz üzere bugün Dünya Çocuk Hakları günü. Her yıl 20 Kasım’da
çocuk haklarına dikkat çekmek, farkındalık yaratmak ve devlete görevlerini hatırlatmak amacıyla
pek çok ülkede farklı etkinlikler yapılıyor.
Ülkemiz çocuklarının, Çocuk Haklarına erişimini, Çocuk Hakları ihlallerini ve önerilerimizi
paylaşmak üzere bugün, beş sivil toplum örgütü sizlerle bir araya geldik. İlgi duyup geldiğiniz için
Kıbrıs Türk Pediatri Kurumu ve çocuklar adına sizlere teşekkür ediyorum.
Çocuk Haklarının tarihcesine kısaca bakacak olursak Birleşmiş Milletlerde 1948 yılında kabul
edilen İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi’nde savunmasız ve korunmasız olup henüz fiziksel ve
psikolojik gelişimini tamamlamamış olan çocukların özel olarak korunmaları ve bakılmaları
gerektiğine vurgu yapılmıştır. 20 Kasım 1959 da Çocuk Haklarının neler olduğu BM nin
açıkladığı Çocuk Hakları Bildirgesinde tanımlanmıştır. 20 Kasım 1989 tarihinde ise BM de kabul
edilen Çocuk Haklarına Dair Sözleşme ile, çocuk hakları uluslar arası bir yasa ile koruma
altına alınmıştır. Yüz doksan üç ülkenin imzası ile yasa, 1990 yılında yürürlüğe girmiştir. Ülkemizde
Çocuk Haklarına dair sözleşmenin onaylandığı yasa ise 1996 yılında yürürlüğe girmiştir. Yasayı
yürütmekle yükümlü olan Bakanlar Kuruludur.
Kısaca Dünya’da 1990, ülkemizde, 1996 yılından beri ,Çocuk Hakları , uluslar-arası bir yasa
ile korunmakta ve yasa bizlere birtakım sorumluluklar yüklemektedir.
Elli dört maddeden oluşan ÇHS (Çocuk Hakları Sözleşmesi) çocukların haklarına ve bu hakların
nasıl yürürlüğe konabileceğine dair bilgileri içermektedir. Sözleşme uyarınca on sekiz yaşından
küçük her birey çocuk kabul edilir. Çocukları ve haklarını korumak devletin sorumluluğundadır.
Bu yasa kapsamında tüm Dünyada dil, din ırk cinsiyet,ulusal ,etnik veya sosyal köken
,mülkiyet,sakatlık nedeniyle hiçbir ayrım gözetmeksizin her çocuk , yaşama, sağlık hizmeti alma
,barınma ,eğitim gibi temel haklara sahiptir!Ayrıca her çocuk , fiziksel ,psikolojik ve cinsel
sömürüden korunma hakkına sahiptir.Çocukların dinlenme,oyun oynama hakları vardır.Bütün
çocuklar her türlü zararlı maddelere karşı korunur.Hiçbir kişi kendi çıkarları için çocukları
kullanamaz.
Başta yakın coğrafyamız olmak üzere , savaşlar,deprem ve ekonomik krizler gibi nedenlerle pek
çok çocuk en temel çocuk hakları olan yaşama,sağlık hizmeti alma eğitim güvenlik gibi konularda
mağdurdurlar.
Kıbrıs Türk Pediatri Kurumu olarak ,çocukların en temel ve acil hakları olarak gördüğümüz dört
konuya dikkat çekmek ve özellikle şunları vurgulamak istiyoruz.
1-ÜLKEMİZDE BEBEKLERİN 0-2 yaşta yeterince ANNE SÜTÜ VE ANNE BAKIMI ALMA
HAKKI YOKTUR.
Çocuğun yetişkin hayatında fiziksel ruhsal ve sosyal anlamda ne kadar sağlıklı olabileceği , 0-2 yaşta
annesi ile ne kadar zaman geçirebildiği ve güven ,anne bebek bağı kurulması ihtiyaçlarının ne kadar
karşılandığı ile çok yakından ilgilidir.
Annelerimiz doğumdan 8 hafta sonra iki aylık bebeklerini bulabilecekleri ‘’İYİ’’bir bakıcıya teslim
ederek işe dönmek durumundadır.Evet günde 2 saat emzirme izni vardır. Oysa bebeklerin en az altı
ay anne bakımı alması ,altı aydan iki yaşına kadar da annenin yarı süreli çalışma hakkı olması gerekir.
2-ÜLKEMİZDE BEBEKLERE YENİDOĞAN TARAMA TESTLERİNİ YAPTIRMA HAKKI
YOKTUR.
Oysa ki bu tarama testleri sonucunda erken tanı almaları durumunda bazı bebekler, basit bir ilaçla
veya özel bir mamayla beslenerek tamamen sağlıklı bir hayat sürebilirler.Konjenital hipotiroidi ve
Fenilketonüri bu hastalıklara iki önemli örnektir .
2024 yılında hala,sadece maddi gücü yeten aileler bu testleri yaptırabilmektedir.Beklentimiz
bebeklere yeni doğan tarama testlerinin ücretsiz olarak devlet tarafından yapılmasıdır.
3- HPV AŞISININ BİR AN ÖNCE ULUSAL AŞI PROGRAMIMIZA GİRMESİ GEREKİR. Sağlık
Bakanlığı Aşı Programındaki aşıların ,ücretsiz olarak bağış yolu ile temin edildiği düşünüldüğünde
bir kanser aşısı olan HPV aşısı hiç olmazsa 12-15 yaş aralığındaki kızlarımıza devlet tarafından
ücretsiz olarak temin edilmelidir.
4-CİNSEL İSTİSMARA UĞRAYAN ÇOCUKLAR, ÜLKEMİZDE DEFALARCA
SORGULANARAK AYNİ TIRAVMAYI BİR ÇOK KEZ YAŞAMAK ZORUNDADIR.
Bu durumdaki çocuk maalesef devlet eliyle de istismar edilir pozisyona düşmektedir.Olması gereken
hazırlanıp meclise gönderilen ÇİM (Çocuk İzlem Merkezi )yasasının en kısa sürede hayata
geçirilmesidir.
Çocuk hakları illa ki dört maddeden ibaret değildir kuşkusuz. Okullarda okul sağlığı birimlerinin
oluşturulması okul hemşireliğinin hayata geçmesi, sağlıklı beslenme, sağlıklı yaşam alışkanlıkları
istismar konusundaki farkındalık eğitimlerinin bu yolla sağlanması, okul kantinlerinde sağlıklı gıda
satışının özendirilmesi, e- devlet programı kapsamında çocukların aşılarının bir an önce yüklenerek
aşıların izlenebilirliğinin sağlanması da öncelikli konularımız arasındadır.
ÖZETLE
1-YENİ DOĞUM YAPAN ANNELERE ALTI AY YARI ZAMANLI ÇALIŞMA, İKİ YIL
ÜCRETSİZ İZİN HAKKI,
2-YENİDOĞAN BEBEKLERİN METABOLİK TARAMALARININ DEVLET TARAFINDAN
ÜCRETSİZ YAPILMASI
3-HPV AŞISININ EN KISA SÜREDE DEVLET AŞI PROGRAMINA GİRMESİ
4-CİNSEL İSTİSMARA UĞRAYAN ÇOCUKLARIN, DEVLET TARAFINDAN İSTİSMARININ
ÖNÜNE GEÇMEK İÇİN ÇİM YASASININ EN KISA SÜREDE YÜRÜRLÜĞE GİRMESİ
KONUSUNDA TÜM YETKİLİLERİ GÖREVE ÇAĞIRIYOR VE HER TÜRLÜ DESTEĞİ
VERECEĞİMİZİ AÇIKLIYORUZ.
Kıbrıs Türk Tabipleri Birliği
Başkan
Dr. Ceyhun Dalkan
ÇOCUKLARIMIZ HAKLARINDAN MAHRUMDUR!
Çocuk haklarını konuşmak, sadece bir kutlama ya da farkındalık anı değildir; bu hakların gerçekte ne
kadar hayata geçirildiğini sorgulama, eksikliklerimizi görme ve çözüm üretme fırsatıdır.
Çocuklarımızın sağlık, eğitim, beslenme ve güvenlik gibi temel haklarına erişimi, bir lütuf değil,
hepimizin ortak sorumluluğu olan bir zorunluluktur. Ancak, bu alanda karşılaştığımız tablo ne yazık
ki iç açıcı değildir.
Sağlığa Erişim: İmkânsız Değil, İhmâl Ediliyor
Sağlık, her çocuğun en temel hakkıdır. Buna rağmen, koruyucu sağlık hizmetlerine erişim, hâlâ büyük
bir sorun olarak karşımızda duruyor. Rutin çocukluk taramaları, metabolik hastalık testleri, işitme
taramaları ve gelişim değerlendirmeleri, birçok aile için ya erişilemez ya da maddi yük oluşturan bir
lüks haline gelmiş durumda. Oysa bu basit taramalar, erken teşhis ve tedavi için hayati önem taşır.
Ayrıca, ulusal aşı programımızın kapsamı gelişmiş ülkelere paralel şekilde güncellenmeli, HPV,
Meningokok ve Rotavirüs gibi kritik aşılar ücretsiz hale getirilmelidir. Sağlık sistemimizdeki bu
ihmaller, sadece çocuklarımızın değil, toplumun geleceğini tehdit etmektedir.
Beslenme: Açlık ve Obezite Arasında Sıkışan Çocuklar
Çocuklarımızın fiziksel ve zihinsel gelişimi için en temel ihtiyaç olan beslenme konusunda da derin
bir krizle karşı karşıyayız. Bir yanda, yetersiz beslenmeye bağlı gelişim geriliği yaşayan çocukların
sayısı ürkütücü boyutlara ulaşırken, diğer yanda obezite oranlarındaki artış dikkat çekmektedir. Bu
iki uç arasında sıkışmış çocuklarımız için, okullarda sağlıklı kantin uygulamaları yaygınlaştırılmalı
ve doğru beslenme alışkanlıklarını kazandıran kapsamlı programlar hayata geçirilmelidir. Ancak
burada sadece uygulamaları değil, bu sorunların kaynağını, yani sistemsel eksiklikleri sorgulamalıyız.
Dezavantajlı Çocuklar: Yok Sayılan Haklar
Göçmen, mülteci ve sosyoekonomik olarak dezavantajlı gruplara mensup çocuklar, temel haklarına
erişimde en büyük engellerle karşılaşmaktadır. Bu çocuklar, sadece eğitim ve sağlık değil, temel
yaşam koşulları açısından dahi diğer akranlarından geride kalmaktadır.
Kapsayıcı politikalar geliştirmek yerine bu grupları göz ardı etmek, sadece bireysel hak ihlali değil,
toplumun vicdanına da zarar vermektedir. Çocuk haklarının evrenselliği, hiçbir çocuğun arka planda
bırakılmaması gerektiğini hatırlatır.
Eğitim: Kalitesiz Mekânlarda Hayal Kurmaya Çalışan Çocuklar
Eğitim, çocuğun hayata tutunmasını sağlayan en güçlü araçtır. Ancak, eğitimin verildiği ortamların
kalitesizliği, bu gücü zayıflatmaktadır. Konteyner sınıflarda eğitim gören çocuklar, uygun olmayan
fiziki koşullar ve yetersiz hijyenle baş etmek zorundadır. Okul binalarının yalnızca derslik değil, aynı
zamanda çocukların hareket edebileceği, doğayla bağ kurabileceği alanlar olarak tasarlanması
gereklidir. Sadece dört duvar arasına sıkıştırılan bir eğitim modeli, çocuklarımızın fiziksel ve zihinsel
gelişimine katkı sunamaz.
Ekran Bağımlılığı: Modern Dünyanın Görünmez Tehdidi
Teknolojinin yaygınlaşmasıyla birlikte, çocukların ekran başında geçirdiği süreler tehlikeli boyutlara
ulaşmıştır. Ekran bağımlılığı, sosyal becerilerden fiziksel sağlığa kadar birçok alanda olumsuz etkiler
yaratmaktadır. Eğitim kurumları ve aileler bu konuda bilinçlendirilmeli, çocuklara ekran süresi yerine
sosyal ve fiziksel aktiviteler sunulmalıdır. Ancak bu sorunun çözümü, bireysel çabalardan çok,
politika düzeyinde ele alınmalıdır.
Çocuk İstismarı: Sessiz Çığlıkları Duymak
Çocuk istismarı, toplumun en karanlık sorunlarından biridir. Bu konunun çözümü, yalnızca
farkındalıkla değil, etkili ve sistematik müdahalelerle mümkündür. Sağlık ve eğitim kurumlarında
çalışanların bu konuda ortak bir eğitim alması ve istismarın ilk işaretlerinde müdahale edebilmesi
şarttır. Çocukları korumak, toplumun en önemli yükümlülüklerinden biridir.
Çocuk hakları, yalnızca bugüne özel tartışmalarla sınırlı kalamayacak kadar önemlidir. Burada
konuşulan sorunlar, sadece çocuklarımızın değil, toplumumuzun geleceğini şekillendirecektir.
Çocuklarımıza eşit, adil ve güvenli bir dünya bırakmak için laf değil, somut adımlar atma zamanı
gelmiştir. Çocuk haklarının kağıt üzerindeki sözlerden ibaret olmadığı, uygulamada hayat bulduğu
bir gelecek için birlikte çalışmalıyız.
