Serkan Soyalan yazdı: Deniz Müzesi
Denize ve denizciliğe meraklı biri olarak, İstanbul’da Deniz Müzesi “ziyaret ettiğim müzeler arasında beni en heyecanlandıranlardan biri oldu” diyebilirim.
Deniz Müzesi’nin tarihine baktığımızda müze, 1897 yılında, II. Abdülhamit’in izni, Bahriye Nazırı Bozcaadalı Hasan Hüsnü Paşa’nın emirleri doğrultusunda “Müze ve Kütüphane İdaresi” adıyla Tersane-i Amire’de küçük bir binada kurulmuştur.
1914 yılında Bahriye Nazırı olan Cemal Paşa, denizciliğin tüm kollarında olduğu gibi müzede de reform yapmış ve müdürlüğe Deniz Yüzbaşı Ressam Ali Sami Boyar’ı getirerek, bilimsel anlamda yeniden düzenlenmesine olanak sağlamıştır.
Boyar, Türk gemilerinin tam ve yarım modellerinin yapılması için “gemi model atölyesi” ve mankenlerin yapıldığı “mulaj-manken atölyesi”ni kurarak, müzeciliğin geliştirilmesine ve bugünkü halini almasına temel oluşturmuştur.
II. Dünya Savaşı ‘nın başlamasıyla, eserler korunma amacıyla Anadolu’ya nakledilmiştir.
Savaş sonunda 1946 yılında müzenin tekrar İstanbul’a taşınmasına karar verilmiş ve müze o günün koşullarında en uygun yer olan Dolmabahçe Camii Külliyesi’ne taşınmış, yeni müze müdürü Haluk Şehsuvaroğlu idaresinde iki yıllık bir çalışmadan sonra 27 Eylül 1948 yılında ziyarete açılmıştır.
Dönemsel koşullar gereği çeşitli zamanlarda farklı binalarda hizmet veren müze, son olarak 1961 yılında Beşiktaş’taki bugünkü yerine, Büyük Denizci Amiral Barbaros Hayreddin Paşa’nın anıtı ve türbesinin yanına taşınmış ve “Deniz Müzesi ve Arşivi Müdürlüğü” adıyla hizmete girmiştir.
Müze Ana Teşhir Binası’nın hemen yanında yer alan XX. Yüzyıl başlarında inşa edilen ve önceleri uçak hangarı, tekne onarım atölyesi ve garaj olarak kullanılan bir depo müzeye tahsis edilmiştir.
Bina çeşitli ilavelerle 1971 yılında “Tarihi Kayıklar Galerisi” adı altında müze koleksiyonunda yer alan kadırga ve saltanat kayıklarının muhafaza edilerek sergilendiği galeri olarak kullanılmaya başlanmıştır.
Tarihi Kayıklar Galerisi’nin müze olarak inşa edilmemiş olmasından ve yeterli büyüklükte olmamasından kaynaklanan sıkıntılar giderilemediğinden 2005 yılında bir mimari proje yarışması açılmıştır. 2008 yılında yeni müze binası ihalesi sonuçlanmış ve çağdaş müzecilik anlayışına uygun olarak Ana Teşhir Binası, Tarihi Kayıklar Galerisi, Kültür Sitesi ve Açık Sergi Alanları’ndan oluşan müze inşaatına başlanmıştır.
İlk olarak tarihi kayıkların inşaat sürecinde korunabilmesi için geçici bir depo inşa edilmiş ve 2009 yılında kayıklar bu depoya taşınmıştır.
2013 yılında restorasyon çalışmaları tamamlanmış ve Tarihi Kayıklar Galerisi ziyarete açılmıştır.
İstanbul Deniz Müzesi, Türkiye’nin denizcilik alanında en büyük müzesidir, içerdiği koleksiyon çeşitliliği açısından dünyanın sayılı müzelerinden biridir.
Müze koleksiyonunda yaklaşık 20 bin adet eser bulunuyor.
Deniz Kuvvetleri Komutanlığı’na bağlı olan İstanbul Deniz Müzesi Türkiye’de kurulan ilk askeri müzedir.
Müzede, saltanat kayıkları, bahriyeli kıyafetleri, el yazmaları, gemi modelleri, sancaklar, haritalar ve portolanlar, tablolar, tuğralar ve armalar, kadırgalar, seyir aletleri, gemi baş figürleri ile silahlar sergilenmektedir.
