Serkan Soyalan yazdı: Suriye Pasajı
İstanbul Beyoğlu’nun tarihi pasajlarından biridir Suriye Pasajı. İstiklal’in kalabalığından çıkıp da kendimizi pasajın kapısından içeri atar atmaz, bizi karşılayan derinlik ve sessizlik, bir anda yüreklere huzuru dolduruyor.
İnsana huzur veren bu yapıların, iyi korunması, ruha iyi gelen sığınakların çoğalması açısından çok çok önemlidir.
Bu tarihi pasaj inşa edilirken, takvim yaprakları 1901 yılını gösteriyordu.
Suriye uyruklu Hasan Halbuni Paşa ile zamanın İstanbul Ticaret Odası Başkanı olan Mehmet Abbud Paşa’nın emekleri ve Demetre Th. Bassiladis’in mimarlığıyla kurulan pasajın inşaatı 1908 yılında tamamlanır.
Günümüzde çokça çayhaneye, kafeye, antikacıya ve daha nice dükkana ev sahipliği yapan bu tarihi pasaj, Beyoğlu’nun en eski ve en büyük pasajlarından biridir.
Suriye Pasajı, neoklasik bir pasaj olup bu minvalde inşa edilir. Neoklasik mimari dediğimizde anlamamız gereken şey kabaca; Antik Yunan ve Roma’nın referans noktası olarak kabul edildiği bir mimari anlayıştır.
Kaynaklar bu tarihi pasajın ilklere imza attığını da söylüyor. İstiklal Caddesi’nde her gün binlerce kişinin önünden geçtiği bu pasajın Dolmabahçe Sarayı’ndan sonra, elektrik ve hava gazı gibi ihtiyaçların bağlandığı ilk bina olduğunu kaç kişi biliyor acaba?
Alt katın pasaj olduğu Suriye Pasajı’nda üst katlar da konut olarak kullanılıyordu. Bu yönde inşa edilen ilk yapı olduğu da söyleniyor.
Pasajın içinde bulunan üç apartmanın girişleri önceleri ayrı ayrıyken, sonra sağ taraftaki apartman girişi iptal edilir, sol taraftaki girişe asansör konur ve katlar arasına köprüler yapılır.
Suriye Pasajı, Türkiye’nin ilk sinemasının açıldığı yer olarak da bilinir. Bu sinema da Cine Central, ya da Santral Sineması’ydı.
Eski bir Rum gazetesi olan Apoyevmatini, Suriye Pasajı’nda yayımlanırdı.
Suriye Pasajı, en çok satılan bu Rum gazetesini 1925 sonrasında bünyesinde barındırır.
Yine Fransızca yayınlanan İstanbul Gazetesi’nin matbaası da 1964 yılına kadar yine bu pasajdadır.
Yolu İstiklal’e düşen herkesin mutlaka uğraması ve görmesi gereken bir pasaj olan Suriye Pasajı’nın tarih yolculuğunda bunlar çıkıyor karşımıza.
Pasaj içerisindeki dinginlikte, duvarlarına göz gezdirirken, bu duvarların 100 yılı aşkın süreçte neler gördüklerini düşündüm. Dakikalarca süren bu tarih yolculuğundan çıkıp, kafamda onlarca düşünceyle, yeniden kendimi İstiklal’in kalabalığına bıraktım.