Kıbrıs Türk Veteriner Hekimler Birliği ve Kıbrıs Türk Veteriner Hekimler Sendikası, Güney Kıbrıs’ta bir Kıbrıslı Türk’te varyant Creutzfeldt-Jakob Hastalığı’nın (vCJD – Deli Dana) tespit edilmesinin ardından yazılı bir basın açıklaması yaptı. Açıklamada, Kuzey Kıbrıs'ta hayvansal gıda üretim zincirinde hijyen, biyogüvenlik ve halk sağlığı önlemlerinin yeniden ele alınması gerektiği vurgulandı.
Prion hastalıkları; sığırlarda görülen Sığır Süngerimsi Ensefalopatisi (BSE – Deli Dana), koyun ve keçilerde rastlanan Scrapie ve insanlarda ortaya çıkan varyant Creutzfeldt-Jakob Hastalığı gibi ölümcül sinir sistemi bozukluklarını kapsıyor. Bu hastalıklar, proteinlerin yapısal bozulmasına dayanıyor ve beyinde geri dönüşümsüz dejenerasyona yol açıyor. Scrapie, özellikle koyun ve keçi popülasyonlarında bulaşıcılığı ve uzun kuluçka süresi nedeniyle yıllarca fark edilmeden sürülerde yayılmasıyla biliniyor.
Güney Kıbrıs’ta Avrupa Birliği düzenlemeleri doğrultusunda BSE ve Scrapie’ye karşı eradikasyon ve gözetim programları yürütülüyor. Riskli sığırlar kesim sonrası prion varlığı açısından test ediliyor, belirli dokuların gıda zincirine girmesi yasaklanıyor. Scrapie kapsamında ise genetik direnç testleri uygulanıyor, yüksek riskli hayvanlar sürüden çıkarılıyor ve çiftliklerde biyogüvenlik önlemleri alınıyor.
Kuzey Kıbrıs'ta ise bu hastalıklara karşı ne ulusal tarama programı ne de önleyici bir eylem planı bulunuyor. Bu durumun hayvancılık sektörü ve halk sağlığı açısından risk oluşturduğu belirtildi.
Veteriner Hekimler Birliği’nin açıkladığı önem sırasıyla alınması gereken önlemler şöyle sıralandı:
-
Ruhsatsız ve denetimsiz mezbahaların kapatılması, mevcut mezbahaların hijyen ve mevzuata uygun hale getirilmesi.
-
Mezbahalarda prion hastalıkları açısından riskli organların gıda zincirine girmesinin engellenmesi ve güvenli şekilde imhası.
-
BSE ve Scrapie için düzenli sürveyans ve laboratuvar testlerinin başlatılması.
-
Küçükbaş hayvanlarda Scrapie’ye karşı genetik dirençli hatların belirlenip üretilmesi ve üreticilere yaygınlaştırılması.
-
Veteriner Dairesi’nin mali ve personel kapasitesinin artırılması.
Veteriner Hekimler Birliği, Dairenin mevcut personel ve bütçe yetersizliğinin giderilmesi gerektiğini belirtti. Açıklamada, Mavi Dil ve Koyun-Keçi Çiçeği gibi yakın zamanda görülen hastalıkların mevcut yapının yetersiz kaldığını ortaya koyduğu kaydedildi.
Açıklamanın sonunda şu çağrıya yer verildi:
“Tarım ve Doğal Kaynaklar Bakanlığı başta olmak üzere tüm yetkilileri, bilimsel temelli önlemleri ivedilikle hayata geçirmeye davet ediyoruz. Doğru denetim ve izlenebilirlikle hem hayvancılığımızı korumak hem de halkın sofrasındaki gıdanın güvenliğini sağlamak mümkündür.”
Halkın endişe etmesini gerektiren bir durum olmadığı ifade edilerek, kayıtlı ve veteriner hekim denetimli mezbahalardan temin edilen et ve süt ürünlerinin tüketiminde kısıtlamaya gerek bulunmadığı belirtildi. Hastalığın kişiden kişiye bulaşmadığı, riskin yüksek riskli dokuların gıda zincirine girmesinin engellenmesiyle kontrol altına alınabileceği vurgulandı.
“Unutulmamalıdır ki, prion hastalıklarında erken önlem hayat kurtarır. Bilimsel bilgiye dayalı, şeffaf ve kararlı bir mücadele ile bu risk ortadan kaldırılabilir” denildi.
